Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği (GEMİSANDER), İngiltere Kraliyet Donanması’na ait olan HMS Bristol ile ilgili bir duyuru yaparak, uluslararası kurallara uygun şekilde geminin bildirim (notifikasyon) sürecinin başarıyla tamamlandığını bildirdi. Bu gelişme, geminin geri dönüşüm sürecinin önemli bir aşamasını temsil etmektedir.
HMS Bristol, Kraliyet Donanması’na ait olan tek Type 82 sınıfı savaş gemisidir ve 48 yıl boyunca çeşitli görevlerde hizmet vermiştir. 1967 yılında inşaatına başlanmış olan gemi, 1973 yılında donanma hizmetine girmiştir. 1982 yılında gerçekleşen Falkland Savaşı’na katılan HMS Bristol, 1987 yılı itibarıyla eğitim gemisi olarak kullanılmaya başlanmıştır. 2020 yılının Ekim ayında resmi olarak emekliye ayrılması, geminin uzun ve saygın hizmet kariyerinin sonlanması anlamına geliyor.
BBC Türkçe’nin, İngiltere Savunma Bakanlığı raporlarına dayandırdığı habere göre, 2009 ile 2024 yılları arasında emekliye ayrılan 31 İngiliz savaş gemisinin 25’i, Türkiye’nin Aliağa bölgesindeki tesislerde sökülmüştür. Bu durum, Türkiye’nin gemi söküm sektöründeki önemini ortaya koymaktadır. Daha önce de Type 23 sınıfı savaş gemisi olan HMS Monmouth, Türkiye’ye gönderilen gemiler arasındaydı.
Aliağa, dünya genelinde gemi sökümü konusunda Hindistan, Pakistan ve Bangladeş’in ardından dördüncü sırada yer almaktadır. Bu bölgede faaliyet gösteren 22 tesis, son beş yıl içerisinde toplamda 714 gemi söküm işlemi gerçekleştirmiştir. Söktükleri bu gemilerden 241 ton asbest çıkarılarak güvenli bir şekilde bertaraf edilmiştir. Bu geri dönüşüm süreci, hem yerel ekonomi için hem de çevresel sürdürülebilirlik açısından büyük önem taşımaktadır.
Ancak, gemi söküm faaliyetlerinin çevreye ve insan sağlığına olan olumsuz etkileri, daha önce Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan çeşitli çevresel etki raporlarına da yansımıştır. Bu durum, sektörün daha dikkatli ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi gereksinimini ortaya koymaktadır.
Aliağa’daki tesislerde çevreye yayılan başlıca tehlikeli maddeler arasında asbest, ağır metaller, madensel yağlar, PCB (poliklorlu bifeniller), PAH (polisiklik aromatik hidrokarbonlar), dioksinler ve organotin bileşikleri yer almaktadır. Bu maddelerin çevresel etkileri, uzun vadede ekosistem ve insan sağlığı üzerinde ciddi tehditler oluşturabilir.
Özellikle asbest, solunum yolu ile vücuda alındığında ciddi sağlık sorunlarına, hatta kansere neden olabilmektedir. Bu nedenle, Avrupa ve ABD, zararlı etkileri önlemek adına 1980’li yıllardan itibaren gemi söküm sektöründen büyük ölçüde çekilmiş durumdadır. Aliağa, bu bağlamda sunduğu çevre standartları ve geri dönüşüm olanaklarıyla sektörün uluslararası düzeydeki gelişmelerine katkı sağlamaya çalışmaktadır.