Basın Özgürlüğüne Darbe: Yeni Sansür Yasası Geliyor!

AKP’nin İktidar Döneminde Basın ve İfade Özgürlüğü Üzerindeki Kısıtlamalar

Yirmi iki yıl önce “yasakları bitirme” vaadiyle iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), iktidarı boyunca basın ve ifade özgürlüğünü adım adım yok etti. AKP hükümetleri, her yasama döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden (TBMM) geçirdikleri yasakçı ve baskıcı sansür yasalarıyla hem gazetecilerin özgürlüğünü hem de halkın haber alma hakkını elinden aldılar. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Türkiye’de basın özgürlüğü alanındaki kısıtlamalarını raporlaştırarak, Meclis’e getirilen “etki ajanlığı” düzenlemesine karşı olduğunu belirtti. Çakırözer, “22 yılda Meclis’ten geçen her düzenlemede basın ve ifade özgürlüğü darbe aldı. Özellikle tek adam yönetiminde baskı ve kısıtlamalar olağanüstü arttı” ifadelerini kullandı.

2007: Erişim Engelleme Yetkisi

İlk kısıtlamanın 2007’de getirilen ve iktidara “haberlere erişim engelleme” yetkisi veren 5651 sayılı yasa olduğunu belirten Çakırözer, bu dönemde Türkiye’de internet haber sitelerine ve sosyal medya platformlarına erişim yasağı getirilmesine kapı aralandığını ifade etti. TBMM’de görüşülerek yasalaşan bu kanun, 2014, 2015, 2016, 2020 ve 2022 yıllarında yapılan birçok değişiklikle daha da katılaştı.

2016: OHAL Süreci ve Medya Yapısının Değişimi

15 Temmuz 2016’daki FETÖ darbe girişimi sonrası ilan edilen Olağanüstü Hal Yönetimi (OHAL) ile Türkiye’de medya yapısı tamamen değişti. OHAL gerekçesiyle birçok yayın kuruluşuna ve gazetecilere yönelik adli süreçler işletildi; iktidara muhalif olan yayın politikası izleyen kuruluşlar kapatıldı.

2017: Tek Adam Yönetimi ve Artan Baskılar

2017’de, denge ve denetlemeyi yok eden tek adam rejimine geçişin ardından basın ve ifade özgürlüğü üzerindeki baskılar arttı. Mart 2018’de, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na (RTÜK) internet üzerinden yapılan yayınları denetleme yetkisi verildi. Ayrıca, 2018 yılında Basın Enformasyon Genel Müdürlüğü kapatılarak, Cumhurbaşkanlığına bağlı İletişim Başkanlığı kuruldu.

2019: Yargı Reformu Paketinde İroni

Ekim 2019’da, Yargı Reformu Paketinde ‘Haber verme ve eleştiri amaçlı düşünce açıklamaları suç oluşturmaz’ şeklinde bir düzenleme yapılsa da, gazetecilere yönelik soruşturmalar ve tutuklamalar sürdü.

2020: Cezaların Belirlenmesi

Nisan 2020’de, Covid-19 salgını nedeniyle çıkarılan İnfaz Yasasıyla, birçok tutuklu serbest bırakılırken, gazeteciler bu düzenlemeden faydalanamadı. Ancak aynı yasada yapılan düzenleme ile Basın İlan Kurumu’ndan ilan alamayan gazetelerin cezaevlerinde dağıtımı yasaklandı.

2022: Dezenformasyon Savaşları

Mart 2022’de, Tüketiciyi Koruma Kanunu’nda yapılan düzenleme ile erişim engelleme yetkisine sahip kurum sayısının 20’yi aştığı bildirildi. Ekim 2022’de ise “dezenformasyonla mücadele” adı altında yeni bir sansür dönemi başlatıldı ve muğlak ifadelerle yeni bir suç tipi tanımlandı.

2024: Etki Ajanlığı Düzenlemesi

2024 yılında Meclis’e sun